Het gezondste gebouw van Nederland
In opdracht van Nice Developers & Era Contour ontwerpt Mei architects and planners ‘SAWA’.
SAWA is een uniek en circulair houten woongebouw van 50 meter hoog, waarmee waarde wordt toegevoegd aan de buurt en de stad in de meest brede zin. Deze “shared values” hebben betrekking op CO2-reductie, het versterken van de biodiversiteit en het maken van een circulair gebouw met betaalbare woningen voor een inclusieve community.
Project info
Status
In development, start construction August 2022
Opdrachtgevers
Nice Developers, ERA Contour
Programma
50 middenhuur woningen, 20 vrije sector huurwoningen, 39 koopwoningen
Horeca en maatschappelijke voorzieningen in de plint
Grootte
12.000 m2 BVO
Revolutionair concept
Exceptioneel aan SAWA is dat het gebouw volledig in CLT (cross laminated timber) wordt gebouwd waarbij het gebruik van beton tot een minimum is beperkt. SAWA is daarmee het eerste volledig hoge houten woongebouw in Rotterdam is. Het gebouw is onderscheidend in zijn verschijningsvorm door de royale groene terrassen, waarmee wordt gerefereerd naar de geschiedenis van de locatie en tegelijkertijd de biodiversiteit in de wijk wordt versterkt.
De overtuiging en daadkracht van zowel opdrachtgever als architect om een revolutionair concept als SAWA niet alleen te ontwerpen, maar ook te realiseren wordt gevoed door de ambitie om enerzijds bij te dragen aan het reduceren van CO2 uitstoot en het behalen van (inter)nationale klimaatdoelen en anderzijds om tegelijkertijd betaalbare woningen te creëren.
“SAWA, ook wel het ‘gezondste gebouw van Nederland’ genoemd, is daarmee een voorbeeldproject voor nieuwe generaties, een belangrijke stap in de duurzaamheidsdoelstellingen en aantoonbaar bewijs dat het anders kan.”
Lloydkwartier
Het Lloydkwartier heeft een rijk maritiem verleden dat teruggaat tot circa 1900. De Lloydpier dankt zijn naam aan rederij Rotterdamsche Lloyd, die op de pier een terminal bouwde, waar vandaan haar passagiersschepen naar het oosten van de wereld vertrokken. Het gebouw SAWA dankt haar naam aan de getrapte vorm met royale groene terrassen, als verwijzing naar Oosterse rijstvelden en als referentie naar de geschiedenis van de plek.
De Lloydpier vormt één van de meest waterrijke wijken van Rotterdam Centrum. De wijk kenmerkt zich door een mix van architectuur: van getransformeerde monumentale pakhuizen, oude havenmonumenten tot unieke nieuwbouw. Door de veelheid aan culturele en culinaire hotspots, de nabijheid van de binnenstad en Het Park, het stoere karakter van de wijk en uitzicht op het water is het Lloydkwartier in de afgelopen 15 jaar uitgegroeid van industrieel havengebied naar geliefde woonwijk.
Shared values
SAWA wordt ontwikkeld in het hart van de wijk Lloydkwartier. Vanwege deze locatie, door plekken te creëren in het ontwerp voor ontmoetingen en door verbinding te maken met bestaande lokale initiatieven zal SAWA van meerwaarde zijn voor de hele wijk. Er komen diverse voorzieningen in de plint van het gebouw, en het dek zal als een groene verbinder tussen gebouw en omliggend groen (zoals de buurttuin) van toegevoegde waarde zijn voor zowel de bewoners als de omwonenden.
De woningen worden ontsloten middels een galerij. Ondanks dat de galerij door oa. makelaars nog altijd als impopulair wordt bestempeld, is Mei een groot voorstander en is er bewust voor deze ontsluitingsvorm gekozen om het contact tussen de bewoners te stimuleren. Het succes van deze ontwerpkeuze heeft zich reeds in vele andere projecten van Mei, zoals Fenix I, bewezen. Het woonconcept in SAWA is onderscheidend door diverse gedeelde functies – zoals shared mobility, klusmaterieel en moestuin – waarmee actief een community wordt gecreëerd.
Kernwaarden van SAWA
Het ontwerp van SAWA is gebaseerd op vier belangrijke kernwaarden: CO2 reductie, het versterken van de biodiversiteit, en het maken van een circulair gebouw met betaalbare woningen voor een inclusieve community:
CO2 reductie
In het kader van het Klimaatakkoord van Parijs en Glasgow, European Green Deal, UN Sustainable Development Goals en doelstellingen van de gemeente Rotterdam om de CO2 uitstoot terug te brengen, delen de opdrachtgever en architect de ambitie om het gebouw, inclusief de hoofddraagconstructie, vrijwel volledig in CLT uit te voeren. Voordelen van bouwen in CLT zijn meerledig. Allereerst slaat hout CO2 op, waarmee de uitstoot wordt teruggedrongen. Daarnaast is het een uitstekend bouwmateriaal, omdat het, ten opzichte van beton, lichter, sneller, veiliger, duurzamer en ook herbruikbaar is. En bovenal wordt het wooncomfort vergroot.
Het hout is zoveel als mogelijk in het zicht gelaten in de woningen en op de galerijen en balkons. Alleen daar waar de beleving van het hout minimaal is (berging, wc, badkamer), zal het hout worden afgewerkt met gips.
De innovatie van SAWA zit hem in de samenvoeging van alle zaken die eraan bijdragen een woongebouw te bouwen van 50 meter hoog, waarvan de hoofddraagconstructie bestaat uit meer dan 90% hout. Samen met een team van internationale deskundigen worden bestaande oplossingen gecombineerd en innovaties bedacht om de toepassing van hout te optimaliseren; de hoeveelheid beton en staal in het ontwerp te minimaliseren; en daaruit voortkomende brand-, geluid- en trillingsproblematiek op te lossen.
Circulair
SAWA wordt gebouwd middels een modulair bouwsysteem van hout, waarbij gebruik wordt gemaakt van droge, scheidbare oplossingen (geen gietbouw). SAWA zet een nieuwe standaard als het gaat om circulair bouwen met een vloer die is opgebouwd uit CLT met daarbovenop droge ballast in plaats van beton. Hierdoor zijn de onderdelen in de vloer volledig circulair en zijn de materialen in de toekomst losmaakbaar en herbruikbaar (urban mining).
Het ontwerp van SAWA is gebaseerd op het Open Building principe: de hoofddraagconstructie bestaat uit vloeren, balken en kolommen. Hierdoor ontstaat een hoge mate van flexibiliteit en vrije indeelbaarheid voor zowel de eerste kopers als de volgende generaties en draagt het bij aan de toekomstbestendigheid van het gebouw.
De constructie is opgebouwd uit Cross-laminated Timber (CLT). De bomen die voor SAWA gebruikt worden zijn afkomstig uit duurzame productiebossen in West-Duitsland. Voor elke boom die gekapt wordt, worden vier bomen van een verschillend soort terug geplant. De overige materialen die worden toegepast zijn zoveel mogelijk biobased en voorzien van een materialenpaspoort.
Biodiversiteit
De trek naar de stad houdt aan. Nederlandse steden blijven groeien en de leefkwaliteit komt steeds meer onder druk te staan. De gevolgen van deze verstedelijking op het ecosysteem van de mens – zoals wateroverlast, hittestress en verhoging van CO2 uitstoot – worden steeds zichtbaarder. Tegelijkertijd wordt het leefgebied van vogels, bijen, vlinders en andere insecten flink ingeperkt door het alsmaar voller bouwen van steden en verstenen van de leefomgeving. Het ontwerp van SAWA zorgt voor een omslag in deze ontwikkeling en draagt bij aan een gezond woon- en leefklimaat.
In samenwerking met stadsecologen en biologen is SAWA natuurinclusief ontworpen. Zo zijn er vaste bloemen- en plantenbakken op de terrassen en de balkons. De beplanting is plek-specifiek gekozen (afhankelijk van de oriëntatie op de zon en hoogte in het gebouw) en zodanig dat de planten voorzien in voedsel voor de diersoorten. Op en aan het gebouw worden nestkasten aangebracht die zorgen voor een veilig onderkomen voor vogels en insecten. Hierdoor takt SAWA aan op de bestaande ecologische structuren in de stad en wordt de biodiversiteit van de wijk vergroot.
Inclusief
Door de mix van koop- en huurwoningen, variërend van 50 tot 165 m2 vormen de toekomstige bewoners van SAWA een diverse community en afspiegeling van de stad. Vijftig appartementen, ongeveer de helft van het aantal woningen in SAWA, zijn bestemd voor de middenhuur. Hiermee wordt het voor allerlei inkomensgroepen bereikbaar om in SAWA te wonen, waaronder ook de groep middeninkomens voor wie het steeds lastiger is om in de stad een betaalbare woning te vinden.
“Wij bouwen aan de stad met liefde voor de buurt en natuur. Pionieren op een duurzame, natuurvriendelijke en sociale manier. Wij ontwikkelen SAWA vanuit en voor de buurt. SAWA geeft iets terug aan de stad.”
Energieneutraal
SAWA is een installatie-arm gebouw, met een gezond binnenklimaat en mogelijkheden voor aanpassingen in de toekomst. De woningen zijn voorzien van kruisventilatie en temperatuur plus CO2 gestuurde ventilatiekleppen in de gevel.
SAWA is niet alleen het gezondste gebouw van Nederland, het is ook energieneutraal. Door ondermeer PV-panelen op de daken in combinatie met “zon op afstand”, duurzame stadsverwarming en overige duurzame maatregelen, heeft SAWA een EPC van 0 bereikt. Hiermee is SAWA als gebouw energieneutraal, zowel na realisatie als gedurende het bouwproces.
Na oplevering wekt SAWA zelf de energie op die het nodig heeft voor de gemeenschappelijke voorzieningen. De zonnepanelen op het dak voeden o.a. de lift, de verlichting op de galerijen én de elektrische deelauto’s en fietsen.
Maquette door Studio Faber
