Internationale architectenselectie voor transformatie en uitbreiding van het hoofdkantoor van de NMBS in Brussel
In opdracht van IRET, AG Real Estate en IMMO BAM heeft Mei voor een internationale architectenselectie in Brussel een plan ontworpen voor de transformatie van het hoofdkantoor van de NMBS (Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen), waarbij de historische waarden en uitstraling van de gebouwen worden versterkt door toevoeging van een aanzienlijk en nieuw bouwvolume. Het concept omarmt de mentaliteit van Het Nieuwe Werken en is door een hoge mate van flexibiliteit aanpasbaar op volgende generaties gebruikers. Het concept beperkt zich daarom niet tot diverse werkplektypes op de kantoorvloeren, maar zal als dynamisch systeem functioneren dat medewerkers, bezoekers en passanten inspireert. De architectenselectie bestond uit meerdere rondes, waarbij Mei (in samenwerking met ArtBuild) het tot in de laatste ronde opnam tegen OMA, Foster + Partners en David Chipperfield Architects. De tender is uiteindelijk gewonnen door OMA.
Project info
Status
Tender submission, finalist
Opdrachtgevers
IRET, AG Real Estate, IMMO BAM
Programma
Dynamic working environment
De NMBS is een landmark in Brussel en zal door de renovatie en uitbreiding een bijzondere ontmoetings- en werkplek worden voor de medewerkers en bezoekers van NMBS. De ligging op het belangrijkste treinstation van Brussel maakt dat dit gebouw, de nieuwe werkomgeving voor de NMBS, een ankerpunt wordt in het net van essentiële nationale en internationale verbindingen. Transport brengt mensen samen en biedt hen de mogelijkheid om samen nieuwe dingen te creëren. Het gerenoveerde gebouw zal hierin een centrale rol spelen.
Omarming van kernwaarden
Het uitgangspunt van het ontwerp is het behoud en de omarming van de kernwaarden van het bestaande ensemble, ontworpen rond 1950 door architecten Petit en Blomme. Hierbij wordt onder meer gekeken naar compositie van de hoofdvolumes, gevel, reliëf, materiaalgebruik, innovatieve technieken en integratie van kunst. Dezelfde waarden dienen tevens als uitgangspunt voor de nieuwbouw in het plan.
In het concept stelt Mei voor om het ensemble van de historische gebouwen (47, 48, en 49) te behouden en te versterken door toevoeging van een nieuwe tijdlaag, in de vorm van een nieuw bouwvolume dat de hoogte opzoekt. De paradox tussen het erfgoed en de schaalvergroting van het RPA (RichtPlan van Aanleg, opgesteld door de stad) wordt daarbij benadrukt. Tegelijkertijd biedt het RPA ruimte aan de gewenste uitbereiding van het NMBS-programma, door in de hoogte volumes toe te voegen die aansluiting zoeken op de schaal van de Zuidtoren. Door toevoeging van nieuwbouw aan de authentieke Brusselse stedelijke laag, wordt geanticipeerd op de metropolitaanse laag van de Brusselse skyline en verdere ontwikkelingen bij het station op deze schaal.
Aansluiting en verbinding
Het authentieke NMBS-gebouw, gebouw 47, is zodanig ontworpen dat gevel, plein en de Hollandstraat stedenbouwkundig één geheel vormen. Door de bestaande schaal en maat door te voeren aan de zijde van de Fonsnylaan, ontstaat er een volwaardige straatgevel die op vriendelijke wijze aansluit op de tegenoverliggende stedelijke gevel. Het stationsplaza wordt beter verbonden met de stad, door grotere en betere doorgangen te maken. Tegelijkertijd komt dit plein in directe relatie te staan met de nieuwe, ruime ontvangstruimte van de NMBS.
Er worden nieuwe groene, verlichte atria in de bestaande bebouwing geïntroduceerd, die de zichtbaarheid van de ingangen van de verschillende gebouwen vergroten en tevens zorgen voor verbinding met de bestaande Wereldstraten. Daarnaast doorbreken de atria op een subtiele manier de lange gevels van de bestaande bebouwing, waardoor een menselijke maat wordt aangebracht in het geheel.
Identiteit door stadsvensters
In het gehele ensemble worden de schaal en maat van de bestaande gevelelementen gebruikt als referentie voor de nieuwbouw. Zogeheten ‘stadsvensters’, kenmerkende ontmoetingsruimtes voor de werknemers van NMBS, vormen in de nieuwe geleding een belangrijk onderdeel van de façades. De vensters bieden uitzicht op het spoor en de stad, en tegelijkertijd zorgen de thematische stijlkamers die zich achter de vensters bevinden voor zichtbaarheid van de NMBS en herkenbaarheid voor de bewoners van Brussel. Hierdoor wordt het gebouw geen anoniem kantoorpand, maar krijgt het een geheel eigen identiteit.
Een levendige plint
Om zichtbaarheid te vergroten en een goede ontvangst van bezoekers en passanten te stimuleren, zijn licht, lucht en ruimte essentieel in het nieuwe plan. Dit wordt onder andere bereikt door het plaatsen van een groot daklicht op het bestaande toegangsgebied van de metrozone, en verruiming van de entree. Er wordt gezorgd voor gebalanceerde en goede verlichting van de verschillende atria, wat tevens bevorderlijk is voor de sociale veiligheid. Dit idee wordt ook toegepast op de gesloten muren langs het spoor, die opengemaakt worden en voorzien worden van vitrines met hedendaagse ‘groene’ kunst en verlichting.
De plint ter hoogte van de bezoekersentree wordt bij uitstek een plek om het verhaal van de NMBS te etaleren. Het verleden wordt zichtbaar gemaakt door historische elementen uit de bestaande gebouwen een plek te geven, en de toekomst van NMBS kan middels een expositie getoond worden. Verder bevatten de plinten de ingangen van parkeergarages voor fietsen en auto’s en diverse commerciële functies met ruime openingsuren, om de buurtbewoners en het NMBS personeel van gemak te voorzien.
De Groene Zoom
Brussel is een van de groenste steden van België, maar het groen op deze locatie verdient in de huidige situatie zeker nog aandacht. Door toevoeging van een natuurinclusieve zone, de zogenoemde ‘Groene Zoom’, wordt de biodiversiteit verbeterd. Tevens draagt het bij aan het bufferen van regenwater, geluidsdiffusie en windreductie, en het voorkomen van hittestress.
De Groene Zoom sluit aan op de reeds aanwezige groenelementen in de Fonsnylaan. Deze Groene Zoom wordt trapsgewijs opgetrokken vanaf het beboomde plein bij de Zuidmarkt, waar de zondagsmarkt plaatsvindt, en loopt door over de daken van de bestaande gebouwen tot aan de Veeartsenstraat, met frisse beplanting in het talud. Tussen de nieuwe en bestaande bebouwing wordt dit aangevuld met balkons en wintertuinen. Door op alle gebouwen groenen daken te maken, zijn gezonde buitenruimtes altijd op korte afstand gesitueerd.
Het Nieuwe Werken
Vandaag de dag speelt werken zich niet meer af op één vaste plaats binnen vastgestelde momenten van de dag. Millennials of Generation Y willen hun werk flexibel inpassen in de dagindeling. Om aan de wensen van de nieuwe generaties tegemoet te komen, wordt het erfgoed op zorgvuldige wijze getransformeerd naar een eigentijdse en moderne omgeving waar Het Nieuwe Werken (NWoW) op een bijzondere manier tot zijn recht komt; gezond, comfortabel en toekomstgericht.
Het plan doet meer dan Het Nieuwe Werken faciliteren, het is een “enabler” die kansen creëert. Heldere routes en compacte gebouwvolumes zorgen voor overzicht en transparantie. De werkruimtes zijn aangename ruimtes met warme uitstraling. De hoogkwalitatieve werkomgeving is flexibel en het meubilair is comfortabel, aanpasbaar en nodigt uit om te werken. De vloeren kenmerken zich door deze werkplekken, informele ontmoetingsruimtes, afgesloten vergaderruimtes, multifunctionele ruimtes en concentratiewerkplekken.
NMBS-plaza
Op het NMBS-plaza, een plein tussen de oude en nieuwe laag, komt het gezonde leven en werken optimaal tot uiting. Faciliteiten die hier geplaatst zijn (zoals een kinderdagverblijf, judoruimte en fitness) kunnen volop van de buitenlucht profiteren. Er wordt ruimte gemaakt voor picknickplaatsen, ontspanning en openlucht evenementen. Tevens wordt hier een publiek restaurant met eigen entree gesitueerd, zodat alle Brusselaren en bezoekers van de stad kunnen genieten van het uitzicht over spoor en stad.
