De Lijnbaan

Renovatie wederopbouw rijksmonument De Lijnbaan

Mei architects and planners won in 2014 de architectenselectie voor de vernieuwing van De Lijnbaan. De Lijnbaan is wereldberoemd als eerste autovrije winkelpromenade, ontworpen in de Rotterdamse wederopbouwperiode door het Rotterdamse architectenbureau Van den Broek en Bakema. Met prachtige luxe winkels en mee-ontworpen etalages dient het ensemble jarenlang als voorbeeld voor winkelgebieden, en in 2010 kreeg De Lijnbaan de status van Rijksmonument. Mei heeft dit bijzondere winkelgebied gerenoveerd in opdracht van ASR Vastgoed en in intensieve samenwerking met winkeliers, eigenaars, gemeente Rotterdam, de Rotterdamse Commissie voor Welstand en Monumenten, en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. In de renovatie zijn de oorspronkelijke kwaliteit en jaren 50 uitstraling teruggebracht in circa 800 strekkende meter Lijnbaan-gevels. Hiermee is De Lijnbaan in ere hersteld en voldoet het aan de huidige wensen van winkeliers en winkelend publiek.

Huiskamergevoel

De luifels die de winkelpanden onderling met elkaar verbinden, vormen het meest kenmerkende onderdeel van het oorspronkelijke ontwerp door Van den Broek en Bakema. Samen met de ‘oversteekluifels’ verbinden ze het winkelgebied en omkaderen de openbare ruimte waardoor hier een warm en huiselijke gevoel ontstaat, als een dorp in de stad. Sinds de bouw in 1953 is er geleidelijk aan steeds meer veranderd en is de eenheid in het ensemble verdwenen. Met het ontwerp van Mei architects and planners keert het huiskamergevoel terug op De Lijnbaan. Later toegevoegde elementen zijn verwijderd, de oude luifels hersteld en met gebruik van hout en warme materialen is de oorspronkelijke kwaliteit teruggebracht.

Renovatie in detail

Mei is het ontwerpproces gestart met het grondig inventariseren en bouwkundig in kaart brengen van alle bestaande gevels. Daarbij is extra aandacht besteed aan de bijzondere hoek- en schakelpanden. Bij enkele panden waren de originele houten delen nog aanwezig. Die zijn gerestaureerd en niet vervangen. De oplettende voorbijganger zal de verschillen tussen de gekoesterde monumentale houten delen en de nieuwe houten delen kunnen terugvinden.

De glazen luifels die rond 1996 zijn toegevoegd, zijn bij deze renovatie weer verwijderd. De oorspronkelijke luifels zijn hersteld en aan onderzijde en voorzijde bekleed met delen van duurzaam Accoya hout. Om de overlast voor de winkeliers te beperken, is het hout als geprefabriceerde panelen aangebracht. Ook de onderhoudsarme coating is al in de fabriek aangebracht.

De verdiepinggevels, ontworpen op een kenmerkend vast stramien 1,10 meter, zijn ook aangepakt. Daarbij zijn de bestaande betonpenanten gereinigd en gerestaureerd en gevelpenanten die ontbraken teruggebracht. Hiervoor is een speciaal ‘opzet-penant’ ontwikkeld van composietbeton. De invulling tussen het ritme van de penanten varieert, net als in het oorspronkelijke ontwerp.

De terugliggende nis tussen luifels en de doorgaande gevelbalk ter hoogte van de verdiepingsvloer vormt ook een belangrijk element in het ontwerp van De Lijnbaan. De betonnen gevelbalk is gerestaureerd door deze te reinigen, verf te verwijderen en betonschade te repareren. Ook de nis is over de hele lengte zorgvuldig hersteld en voorzien van gaas als duivenwering, om vervuiling in de toekomst te voorkomen.

Lijnbaan 77

Lijnbaan 77 is gelegen op de hoek van de Lijnbaan en de Aert van Nesstraat. De eerste winkelier die in 1953 het pand betrok, was het zilversmedenbedrijf Kempen Begeer en Vos. Zowel het exterieur als het interieur van Lijnbaan 77 werd dan ook oorspronkelijk op basis van hun specifieke wensen ontworpen door architectenbureau van den Broek en Bakema.

Het interieur is door Mei, in opdracht van ASR Vastgoed Vermogensbeheer, gemoderniseerd en aangepast aan de huidige wensen van detailhandel. In het exterieur is de later toegevoegde luifel langs de Aert van Nesstraat verwijderd en hier is de oorspronkelijke, houten luifel weer in ere hersteld. Het warme, ambachtelijke beton in de gevels is schoongemaakt en past daarmee weer prachtig in het straatbeeld. De gevelindeling op eerste verdieping is ook hersteld en geeft met verdiepingshoge glaspanelen, zonder borstweringen, dit winkelpand een prachtige uitstraling.

Lijnbaan 91

In opdracht van JD Sports heeft Mei architects and planners de renovatie van Lijnbaan 91 ontworpen, op de hoek van de Lijnbaan en Van Oldenbarneveltplaats. Op eigentijdse wijze zijn de karakteristieke jaren ’50 details teruggebracht in het ontwerp, net als bij de eerder gerenoveerde Lijnbaan 77.

De gevels van het gebouw zijn grotendeels teruggebracht naar het historische beeld van 1955. De winkelpui is vervangen door een nieuwe transparante pui die de opdeling van het Lijnbaanstramien van de verdiepingsgevel volgt. De Colorbel gevelpanelen in de gevel zijn vervangen voor composiet elementen met de kleur, materiaal toeslag en structuur van de 1955-gevel. De aluminium gevels aan de Lijnbaan en Van Oldebarneveltplaats zijn vervangen voor stalen puien die de oorspronkelijke roedeverdeling volgen.

In het gebouw zijn de verscheidene entresolvloeren verwijderd, waardoor het gebouw nu drie gelijke vloeren heeft; een kelder, begane grond en eerste verdieping. De eerste verdieping wordt ontsloten twee roltrappen, die in de bestaande vide zijn geplaatst.

Kunstwerk TIJD

Voor de gevel is een nieuw kunstwerk ontworpen door text-based kunstenaar Milou van Ham in samenwerking met dichter Tsead Bruinja. Het kunstwerk is een speelse verwijzing naar het originele werk dat in de jaren ’70 verloren is gegaan.

Het nieuwe kunstwerk is een glas appliqué; een techniek waarbij mondgeblazen ‘antiek’ vlakglas wordt verlijmd op een dragende ruit van industrieel fabrieksglas. Elke plaat is ongelijkmatig, waardoor een mooi reliëf ontstaat. TIJD bestaat uit 16 donkergekleurde glaspanelen met daarop 16 vierletterwoorden die over tijd gaan. De glazen strook die over de gevel is ontstaan, laat zich lezen als een dichtregel:

LEEF TIJD LOOS
GLIM GALM KALM
VOOR MIJN DOEI VALT
ZING ZAAI VLAM
STAP FIER ROND